De wereldbevolking neemt sneller toe dan voorzien.
Afrika explodeert en Europa krimpt. “Daar mag je best van schrikken”, meent Pim Kraan van Save the Children Nederland

Even vooruitkijken naar waar onze kinderen en kleinkinderen het onherroepelijk mee te stellen krijgen: 9,9 miljard mensen op één planeet. In 2050 is het zover. Een derde meer mensen dan in 2016 toen we nog maar met 7,4 miljard waren.

De net verschenen studie van het gezaghebbende Population Refence Bureau (PRB, een gezaghebbend Amerikaans non-profit instituut dat al bijna honderd jaar data aanlevert voor demografisch onderzoek) voorziet dat de wereldbevolking al binnen veertig jaar met 33 procent zal toenemen. Dat is sneller dan de VN vorig jaar voorzag in een al herziene prognose.

Aan de vooravond van de geboorte van de 10 miljardste aardbewoner (verwacht in 2053) blijkt niet China maar India het meest bevolkte land ter wereld en is een kwart van de wereldbevolking jonger dan 15 jaar, aldus het PRB. Van de Nigerianen zit 50 procent in die laatste categorie terwijl in een rijk land als Nederland maar 17 procent onder de 15 is.

Bevolkingsexplosie in het zuiden versus vergrijzing in het noorden. Moeten we het toch eens serieus over gaan hebben.

“We weten dat we met de huidige tendens van de ontwikkeling van de wereldbevolking enorm in de problemen gaan lopen”, verwoordt directeur Pim Kraan van Save the Children Nederland het eerst nog diplomatiek, maar daarna noemt hij man en paard en zegt dat je van dit soort prognoses ‘best mag schrikken’. Zie de voorspelde miljardenaanwas in samenhang met andere ‘componenten’ als klimaatverandering, drinkwatertekorten, schaarste van grondstoffen en als gevolg van de bevolkingsgroei enorm grote groepen jongeren in Afrika die al dan niet aan het werk moeten, maar waarvoor nu al geen werk is en je wordt niet vrolijk.  Want, zo zegt Kraan: “Het zijn dezelfde componenten die in Tunesië de vlam in de pan deden slaan en ook bij de oorlog in Syrië spelen.” Voeg een onderdrukkend regime bij enorme droogte, devaluatie van de veestapel en economische recessie en je hebt een eerste recept voor interne spanningen die kunnen oplopen tot oorlog met alle gevolgen van dien.

2050 is dichterbij dan je denkt, wil kraan er maar mee zeggen. Nu al moet Save the Children meer en meer mensen bedienen die in langdurige noodhulpomstandigheden zitten. Daar is dan nog wel geld voor, maar voor lange termijndenken en het opzetten van bijvoorbeeld langdurige, stelselmatige systemen om bevolkingsgroei te korten, is nauwelijks overheidsgeld meer en dat is jammer, vindt Kraan.

“In Bangladesh lukte dat nog en konden we via de autoriteiten in de gemeenschappen duidelijk maken dat je geen vijftien kinderen nodig hebt om een oudedagsvoorziening te creëren.”

Europa richt de bezorgde blik al enige tijd op Afrika waar – en dat is goed nieuws – als gevolg van betere zorg (ook afrikanen worden ouder, meer kinderen blijven in leven) de bevolking groeit en groeit.

De Egyptische bevolking verdubbelt. Het beschikbare drinkwater wordt tegelijk schaarser, waardoor de voedselproductie stokt. “Waar denkt u dat die mensen naartoe gaan. Wij hebben geen oplossing, omdat we denken dat de onderbuik van Europa met een paar boten te beveiligen is. Dat is niet zo.”

Save the Children zelf werkt er in verschillende landen in Afrika aan dat meisjes langer naar school gaan, dat ze later trouwen, jongeren seksuele voorlichting krijgen en schiling. Het terugdringen en schiling. Het terugdringen van de bevolkingsgroei is dus geen doel op zich, maar blijkt wel een effect van dat alles.

Dat de almaar groeiende bevolking van Afrika geen ver-van-mijn-bed-show meer is, bleek wel uit het feit dat Nederland vorig jaar de eerste editie organiseerde van een jaarlijks terugkerende Planetary Security Conference in het  Vredespaleis. Daar ging het formeel over de relatie tussen klimaat en veiligheid, maar feitelijk om de zorg voor nog veel grotere migratiestromen.

Hoe urgent is 2050 eigenlijk? “Wij redeneren niet zo dat als er 1 miljard mensen meer in Afrika komen, er straks dus ook zoveel meer arbeidsmigranten naar Nederland komen”, reageert Jan Latten, hoogleraar sociale demografie aan de Universiteit van Amsterdam en CBS-hoofddemograaf.

Het is moeilijk zover vooruit te kijken, zegt hij. Omdat je bijvoorbeeld niet weet hoe ver de woestijn is opgerukt, hoe het in 2050 economisch gaat of er misschien meer of minder stammenoorlogen zijn. “Nu zijn onze prognoses gebaseerd op concrete stromen met echte motieven van waarom mensen komen. De benadering is feitelijk.”

Niettemin denkt Latten persoonlijk dat de push factor Afrika (het aantal Afrikanen dan deze kant op wil) en de vraag aan deze kant (naar arbeidskrachten) wel degelijk belangrijker zal worden. “Het is al moeilijk om op korte termijn prognoses te doen, laat staan voor 2050. Voor de politiek is dit allemaal net iets te ver, denk ik .”

Bron: Eindhovens Dagblad, dinsdag 30 augustus 2016